ส่งงาน เรื่อง วงปี่พาทย์มอญ โดย นางสาวประภัสสร ละม่อม เลขที่ 10

วงปี่พาทย์มอญ   
            เป็นวงดนตรีที่ได้รับรูปแบบมาจากมอญแต่ครั้งกรุงศรีอยุธยา  สืบเนื่องต่อมาจนถึงสมัยกรุงธนบุรี และเพิ่มเติมเข้ามาในสมัยรัตนโกสินทร์   จากหลักฐานสมัยกรุงธนบุรีปรากฏในหมายรับสั่งงานฉลองพระแก้วมรกต  ความตอนหนึ่งว่า  “ หมื่นเสนาะภูบานพิณพาทย์ไทย ๕  รามัญ ๕  ลาว ๑๒  “ 
             เดิมวงปี่พาทย์มอญเป็นเครื่องดนตรีประจำของชาวรามัญอย่างหนึ่ง  ซึ่งบรรเลงในกรณีต่างๆ  ไม่ว่าจะเป็นงานมงคลและงานอวมงคล  แม้งานฉลองที่ใหญ่โตก็ใช้ปี่พาทย์มอญบรรเลงกัน  ซึ่งคนไทยในสมัยโบราณก็ถือเช่นนั้น  เช่นงานสมโภชพระแก้วมรกตในสมัยพระบาทสมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรี   แต่คนไทยในสมัยปัจจุบันยึดถือกันว่า  ปี่พาทย์มอญใช้บรรเลงได้แต่งานศพเท่านั้น   ที่เป็นดังนี้ก็คงเป็นด้วยสมัยต่อมา  ได้เห็นปี่พาทย์มอญออกบรรเลงแต่งานพระบรมศพ เมื่อออกพระเมรุ ( ซึ่งปี่พาทย์มอญประโคมตลอดเวลา ) เพราะปี่พาทย์ไทย ซึ่งเป็นของหลวงบรรเลงเฉพาะเวลาทรงธรรม์เท่านั้น  เมื่อเห็นดังนี้จึงค่อยเอาอย่างกันมา   ต่อเมื่อมีงานศพท่านผู้ใหญ่ที่เคารพนับถือ     ก็จะหาปี่พาทย์มอญมาประโคมเป็นเกียรติ์ และยึดถือเป็นแบบแผนมาจนถึงทุกวันนี้   อีกประการหนึ่งคงจะเป็นด้วยเสียงเพลงของวงปี่พาทย์มอญมีความไพเราะเยือกเย็น  ระคนเศร้า  เหมาะกับงานศพเป็นอย่างยิ่ง  และเครื่องดนตรีก็มีความสวยงาม แกะลวดลายลงรักปิดทอง  กลมกลืนกับตู่พระธรรม์และเครื่องตั้งศพ    ดังกล่าวปี่พาทย์มอญจึงเป็นวงดนตรีที่นิยมใช้ในงานศพ
วงปี่พาทย์มอญที่แท้และดั่งเดิมนั้น  มีเครื่องบรรเลงเทียบเท่ากับวงเครื่องห้าของไทย คือ
           1.  ปี่มอญ                   
           2.  ระนาดเอก                 
           3.  ฆ้องมอญวงใหญ่            
           4.  ตะโพนมอญ             
           5.  เปิงมาง                  
           6.  โหม่ง  ( ใบเดียว )        

           ต่อมาวงปี่พาทย์มอญได้มีวิวัฒนาการขยายวง  เพิ่มเครื่องดนตรีตามแบบอย่างวงปี่พาทย์ไทย คือ เพิ่มเป็นวงปี่พาทย์มอญเครื่องคู่  และวงปี่พาทย์มอญเครื่องใหญ่ตามลำดับ  ดังนี้



           วงปี่พาทย์มอญได้รับความนิยมมากในเมืองไทย  รูปขนาดของวงได้เพิ่มมากขึ้นโดยเริ่มตั้งแต่วงปี่พาทย์เครื่องใหญ่เพิ่มฆ้องมอญเป็น ๓ ร้าน คือ ฆ้องมอญวงใหญ่ ๒ ร้าน และฆ้องมอญวงเล็ก ๑ ร้าน    และเพิ่มฆ้องมอญเป็น ๔ ร้าน  คือ  ฆ้องมอญวงใหญ่ ๒ ร้าน และฆ้องมอญวงเล็ก ๒ ร้าน           
          ในปัจจุบันวงปี่พาทย์มอญเจริญเติบโตขึ้นมาก  โดยการขยายวงให้ใหญ่ขึ้น  เป็นวงปี่พาทย์มอญวงพิเศษ  มีฆ้องมอญมากขึ้น  บางวงถึง ๑๐ หรือ ๑๕ ร้าน   บางงานต้องสร้างเต๊นเพื่อตั้งวงปี่พาทย์มอญโดยเฉพาะ  ซึ่งภายหลังวงปี่พาทย์วงพิเศษดังกล่าว นอกจากนิยมใช้เป็นเครื่องประโคมในงานศพแล้ว  ยังเป็นเครื่องประดับเกียรติยศของเจ้าภาพไปในตัวอีกด้วย    บางงานถ้าผู้ตายเป็นนักดนตรีอวุโส หรือนักดนตรีที่มีชื่อเสียง  จะมีวงปี่พาทย์มอญวงพิเศษบรรเลงหลายวง  
          นอกจากการเปลี่ยนแปลงโดยการเพิ่มเครื่องดนตรี ( ฆ้องมอญ ) มากขึ้นแล้ว  วงปี่พาทย์มอญยังมีวิวัฒนาการเปลี่ยนแปลงลักษณะของเครื่องดนตรี  เพื่อให้เหมาะสมเป็นวงปี่พาทย์มอญมากขึ้นอีก กล่าวคือ เปลี่ยนแปลงรูปลักษณะของระนาดเอก  ระนาดทุ้ม และระนาดเหล็กใหม่  โดยการสร้างให้มีลักษณะเหมือนฆ้องวง  เพียงแต่ย่อสัดส่วนให้ต่ำลง  ปัจจุบันเป็นที่นิยมกันมาก  ตามต่างจังหวัดของไทย