คลิปวีดีโอ วงดนตรีไทย
วงดนตรี ปี่พาทย์ชาตรี
เป็นวงดนตรีเก่าแก่ที่มีมาแต่โบราณ ใช้บรรเลงประกอบการแสดงโนราห์ชาตรีและหนังตะลุงทางภาคใต้ของไทย เรียกว่า “วงปี่พาทย์ชาตรี” และที่เรียกว่า “วงปี่พาทย์เครื่องเบา” เพราะเรียกชื่อให้ตรงกันข้ามกับ “ปี่พาทย์เครื่องหนัก” (ปี่พาทย์ไม้แข็ง) ทั้งนี้เพราะเครื่องดนตรีในวงปี่พาทย์ชาตรีมีน้ำหนักเบากว่าเครื่องดนตรีในวงปี่พาทย์ไม้แข็ง
ปี่พาทย์ชาตรีประกอบด้วยเครื่องดนตรีดังนี้
ปี่
โทนชาตรี
ฆ้องคู่
กลองชาตรี (กลองตุ๊ก)
ฉิ่ง
กรับ
1. ปี่
ปี่ เป็นเครื่องดนตรีประเภทเป่า ปกติ เลาปี่ ทำด้วยไม้แก่น ต่อมามีผู้คิดทำให้งา โดยกลิ้งให้เป็นรูปบานหัว และบานท้าย ช่วงกลางป่อง ภายในกลวง ทางหัวใส่ลิ้มเป็นช่องรูเล็ก ทางท้ายปากรูใหญ่ ใช้งา ชัน หรือวัสดุอย่างอื่นมาหล่อเสริมหัว และตอนท้าย เรียกว่า “ทวน” ทางหัวเรียกว่า “ทวนบน” ทางท้ายเรียกว่า “ทวนล่าง” ช่วงที่ป่องกลาง เจาะรูนิ้วสำหรับเปลี่ยนเสียง เรียงลงมาตามข้างเลวปี่ จำนวน 6 รู ที่รูเป่าตอนตอนทวนบนใส่ลิ้มสำหรับเป่าเรียกว่า “ลิ้มปี่” ทำด้วยใบตาลซ้อน 4 ชั้น ตัดกลมผูกติดกับท่อกลมเล็กๆ ที่เรียกว่า “กำพวด” ทำด้วยโลหะ มีลักษณะเรียว วิธีผูกเชือกให้ลิ้มใบตาลติดกำพวดเรียกว่า “ผูกตะกรุดเบ็ด”
2. โทนชาตรี
โทนชาตรี ตัวโทนนั้นทำด้วยไม้ขนุน ไม่สัก หรือไม้กะท้อนมีขนาดปากกว่า 17 เซนติเมตร ยาว 34 เซนติเมตร มีสายโยงเร่งเสียงให้หนังเรียบ ตีด้วยมือข้างหนึ่ง ส่วนอีกมือหนึ่งค่อยปิดเปิด ปลายหางที่ปลายปากลำโพงช่วยให้เกิดเสียงต่างๆ ให้สำหรับบรรเลงประกอบการแสดงละครชาตรีและหนังตะลุงและตรีประกอบจังหวะในวงปี่พาทย์หรือวงเครื่องสายหรือวงมโหรีที่เล่นเพลงภาษาเขมร หรือ ตะลุง
3. ฆ้องคู่
ฆ้องคู่ เป็นฆ้องที่มี 2 ใบมีขนาดเล็ก เสียงต่ำใบหนึ่ง เสียงสูงใบหนึ่งใช้ตีกำกับจังหวะชุดหนึ่งมี 2 ลูก ลูกใหญ่ให้เสียงต่ำ ลูกเล็กให้เสียงสูง ไม่ตีทำด้วยแผ่นหนังวัวหรือใบหนังควายตัดเป็นวงกลม เจาะรูตรงกลางใส่ก้านไม้
4. กลองชาตรี
กลองชาตรี มีรูปร่างลักษณะและการตีเช่นเดียวกับกลองทัด แต่ขนาดเล็กกว่ากลองทัด ใช้บรรเลงร่วมในวงปี่พาทย์ใช่เล่นคู่กับโทนชาตรี
5. ฉิ่ง
ฉิ่ง เป็นเครื่องดนตรีไทยประเภทตี ทำด้วยทองเหลือง หล่อหนา ปากผายกลม 1 ชุด มี 2ฝา ฉิ่งสำหรับวงปี่พาทย์กว่าประมาณ 6 – 60.5 เซนติเมตร เจาะรูตรงกลางสำหรับร้อยเชือก เพื่อให้จับถนัดขณะตี
6. กรับ
กรับเสภา ทำด้วยไม้เนื้อแข็ง ลักษณะเป็นแท่งสี่เหลี่ยม มีสันมน ใช้ในการตีเพื่อกำกับจังหวะ และเพื่อขับเสภา